6 SINIF TÜRKÇE İSİM TAMLAMALARI

İsim ve isim soylu sözcüklerin bir araya gelerek oluşturduğu söz gruplarına isim tamlaması de­nir. İsim tamlaması, tamlayan ve tamlanandan oluşur.

Bilgisayarın fişi

İsim tamlamalarında tamlayan ilgi eklerini tamlanan ise iyelik eklerini alır.

İsim+ilgi eki (Tamlayan): -in, -ın, -un, -ün, -im

İsim+iyelik eki (Tamlanan): -im, -in, -ı, -i, -u, -ü

• Süpürgenin sapı
• Benim evim
• Kış ayları

İsim tamlamaları üçe ayrılır.

1. Belirtili İsim Tamlaması

Tamlayanın ilgi, tamlananın iyelik eki aldığı isim tamlamalarına belirtili isim tamlaması denir.

Örnekler:

• Gözlerinin içi parlıyor.
• Sonbaharda, ağaçların yaprakları dökülür.
• Ayşe'nin tokası güzelmiş.
• Bu elmanın tadı çok farklı.
• Evimizin bahçesi baharda yeşillenir.

UYARI: Belirtili isim tamlamalarında tam­layan ile tamlanan yer değiştirebilir veya tamlayan ile tamlananın ara­sına sıfat girebilir.

Örnek:

• Sözlerine kandım yıllarca senin.
• Asım'ın kareli gömleği yeniymiş.

UYARI: Belirtili isim tamlamalarında tamlayan eki yerine "-dan / -den" eki kullanılabilir.

Örnek:

Kitaplardan hangisini aldın?

2. Belirtisiz İsim Tamlaması

Tamlayanın ilgi eki almadığı, tamlananın iyelik eki aldığı tamlamaya belirtisiz isim tamlaması denir.

Örnekler:

• Öğrenci sayısı gittikçe artıyor.
• Bilal, mısır koçanını çöpe attı.
• Buralarda yaz sezonu erken açılır.
• Sinan, erik ağacına çıktı.

** Belirtisiz isim tamlamalarında tamlayan tamla­nanı çeşitli anlam ilgileriyle belirtir.

• Çilekreçeli: Ham madde - Ürün
• Armut ağacı: Tür ilişkisi
• Selfelaketi: Neden - Sonuç
• Kalem böreği: Benzerlik ilişkisi

3. Zincirleme İsim Tamlaması

Belirtili ve belirtisiz tamlamaların birleşmesiyle oluşan tamlamaya zincirleme isim tamlaması denir.

Örnekler:

• Sokak lambasının ışığı yediye kadar yandı.
• Deniz suyunun ısısı artmış.
• Okul kapısının boyası dökülmüş.

İsim Tamlamalarının Özellikleri

** İsim tamlamalarında tamlayan, birden fazla tamlanana bağlanabilir.

Memleketimin bağını, bahçesini özledim.

** İsim tamlamalarında birden fazla tamlayan, bir tamlanana bağlanabilir.

Ellerinin ve ayaklarının tırnaklarını kesti.

** Zamirlerle isim tamlaması kurulabilir.

Onların çoğu pikniğe geldi.

** İsim tamlamalarında tamlayan düşebilir.

Arabasını herkes çok beğendi.